Foto: Avans hogeschool
Wat heeft economie met sociale behoeften te maken? “Alles”, als we Marleen Janssen Groesbeek, lector Duurzame Finance & Accounting aan Avans hogeschool, mogen geloven. “We hebben de definitie van ‘economie’ teruggebracht tot economische groei, huizenprijzen en ‘hoeveel geld heeft iedereen in z’n portemonnee, maar waar het bij economie eigenlijk echt om draait is ‘hoe creëren we het goede leven en brede welvaart, zodat we allemaal veilig, vreedzaam en gezond kunnen leven. Als we een economie kunnen bouwen die goed is voor onze gezondheid, leidt dat tot minder burn-out, stress en een comfortabel leven. Om dat te bereiken is evenwichtige economische groei, innovatie en duurzaamheid nodig.”
Marleen Janssen Groesbeek is lector Duurzame Finance & Accounting aan Avans hogeschool. Het Lectoraat is onderdeel van het Center of Expertise Brede Welvaart en Nieuw Ondernemerschap. Ze is erg actief in de wereld van duurzaamheid en zelfs dat is eigenlijk al een understatement: Marleen is schrijver van diverse boeken waaronder: ‘Maatschappelijk ondernemen’, ‘Duurzamer ondernemen’ en ‘Kapitaal Vertrouwen’, ze is verbonden aan het Sustainable Finance Lab, het Groene brein en is lid de raad van commissarissen van de VEB en ASN Bank. Daarnaast brengt ze een wereld aan praktijkervaring met zich mee. Als Sustainability Manager Engagement & Learning DSM was ze intensief betrokken bij en leren van mensen om een zinvolle inspanning te leveren voor een duurzame wereld voor de huidige generaties en vele generaties na ons. In dit artikel gaat ze met Midpoint Brabant in gesprek over haar inspanningen, als onderdeel van Up New.
Het zaadje voor haar toekomst als econoom werd geplant tijdens haar jeugd. Marleen groeide op in de jaren 60 en 70 in Amsterdam en Woerden, als dochter van een middenklassegezin. Tijdens de financiële crisis eind jaren zeventig ging een groot deel van de inkomsten op aan de hypotheek. “De hypotheekrente was in die tijd hoog, zo’n 12%, aan het eind van de week was het geld op en daarom aten wij op zaterdag vaak karnemelkse pap”, blikt Marleen terug. “Dat kan toch niet de bedoeling zijn”, dacht ik. “Dát was het moment dat mijn interesse voor economie is ontstaan.”
In 1987 kwam het Our Common Future rapport van de Verenigde Naties uit. Dé aftrap voor het wereldwijde denken over duurzame ontwikkeling. De belangrijkste conclusie van dit rapport luidde dat de grootste mondiale milieuproblemen het gevolg zijn van armoede en ondervoeding in het zuidelijke deel van de wereld en de niet-duurzame productie en consumptie in het noordelijke deel. “Dat rapport kwam nét uit in de periode dat ik economie in Amsterdam studeerde”, vertelt Marleen. “Door de bevlogen hoogleraar Jos de Beus kwam ik in aanraking met het vak welvaartstheorie: dat is een vakgebied van het economisch denken over het creëren en verdelen van welvaart. Voor mij was dat een schot in de roos.”
“We zijn allemaal sociale dieren. We willen meedoen aan de samenleving en bijdragen aan de brede welvaart. Daar worden we allemaal veel gelukkiger van, zeker als we allemaal op een eerlijke manier kunnen profiteren van die welvaart. Hoe meer mensen meedoen, hoe meer mensen zich verantwoordelijk voelen voor wat er gebeurt in de samenleving. Zo ontstaat er ruimte voor mensen om na te denken over ontwikkelingen in het bedrijf en de buitenwereld.”
Volgens de lector heeft de politiek bewezen onvoorspelbaar te zijn, dat maakt het zowel voor burgers als bedrijven lastig om zich te ontwikkelen. “We hebben een langetermijnvisie nodig om echte impact te maken, en niet één die elke vier jaar verandert”, licht Marleen toe. “We hebben de afgelopen 12 jaar gezien dat de politiek problemen voor zich uit is blijven schuiven, zoals stikstof, het klimaat en de groeiende ongelijkheid. Als het dak lekt, kun je als oplossing bij elke nieuwe lekkage een emmer neerzetten. Dan heb je na een tijd een compleet verrot dak”, vertelt de lector. “Als we direct waren gestart met kleine reparaties, had het weinig gekost. Nu zijn de problemen rond PFAS, arbeidsmarkt en stikstof zo groot en ingewikkeld geworden dat er grote ingrepen nodig zijn. Dat gaat heel veel geld kosten. Je kunt het op de burgers en de bedrijven afschuiven, maar dat is niet terecht.”
Tijdens de onderzoeken merken de studenten dat het Mkb met duurzaamheid aan de gang zijn, maar dat zelf niet altijd doorhebben. “Bedrijven zijn zuinig met energie, zorgen goed voor hun mensen (SDG 8) en zijn zuinig met grondstoffen. Hier gaat mijn promotieonderzoek over: onzichtbare waarden, zichtbaar maken en de rol van commissarissen bij de verduurzaming van bedrijven. Ik noem dat toekomstbestendig maken. In het hele proces zie je dat bedrijven vanzelf duurzamer worden. Het is net zoals Johan Cruijff altijd zegt: ‘je ziet het pas als je het doorhebt’ en als je dan ziet dat je al best circulair bezig bent, gaat het verbeteren ook een stuk sneller.”
“Mkb-bedrijven spelen een belangrijke rol in de economische transitie en daar willen onze studenten en ik ze graag bij helpen. Dat vind ik ook het mooie aan het werken bij het Hbo; we komen bij bedrijven binnen, praten over de knelpunten waar ze tegenaan lopen, bekijken dat en helpen met onderzoek. We zijn geen consultants. Nee. We onderzoeken en geven dat terug, zodat bedrijven er zelf mee kunnen doen wat ze willen.”
Up New is een innovatienetwerk voor circulaire doeners die samenwerken aan de nieuwe economie, een economie gebaseerd op het creëren van een gezonde leefomgeving voor iedereen, met een brede welvaart en zonder afval of uitstoot. Avans heeft zich aangesloten bij Up New. Marleen vertelt hierover:
“Soms wordt duurzaamheid onnodig complexer gemaakt dan het is, kijk maar naar de duurzaamheidsrapportage (CSRD), dat een businessmodel voor veel adviesbureaus is geworden. Bij het lectoraat is het doel altijd om op het eerste gezicht ingewikkelde onderwerpen terug te brengen tot behapbare stappen, zodat bedrijven er zelf mee aan de slag kunnen. Up New legt het heel laagdrempelig uit en dat spreekt me heel erg aan. Vraagstukken die ingewikkeld lijken, zijn dat niet meer op het moment als we het samen doen en Up New straalt uit: “Je hoeft niet alles te weten om mee te doen, we gaan het samen doen”, stelt de lector. “Door de samenwerking van Avans met Up New kunnen bedrijven goede dingen doen voor zichzelf en de samenleving en ook de economie laten groeien op een eerlijke manier. Mooier kan het niet.”
Ben je ondernemer en wil je meer weten over het innovatienetwerk Up New? Neem dan contact op met Jesse de Doelder via jessededoelder@midpointbrabant.nl.
