“Wil je als productiebedrijf in de toekomst blijven produceren? Dan is het de vraag of de benodigde grondstoffen tegen die tijd nog wel beschikbaar zijn”, aldus Wilbert Wouters, afdelingshoofd van Brabants Afval Team (BAT) van Gemeente Tilburg. “Het BAT kijkt om deze reden vooruit, we willen voorkomen dat grondstoffen van gebruikte producten definitief vernietigd worden in de verbrandingsoven en stellen ze daarom veilig.” De oorspronkelijke functie van het BAT breidt zich door deze ontwikkeling uit. Van afvalinzameling naar sortering en het aanbieden van herbruikbare spullen, materialen en grondstoffen voor de hele regio; op naar het Circulair Ambachtsnetwerk.
In de serie verhalen – Onderweg naar het Circulair Ambachtsnetwerk – vertelt Wilbert Wouters, afdelingshoofd van Brabants Afval Team (BAT) van Gemeente Tilburg en de mensen om hem heen, openhartig waar ze tegenaan lopen tijdens de ontwikkeling van het Circulair Ambachtsnetwerk. Altijd met het idee: wat wij leren, kan een ander inspireren en hopelijk verder helpen! Dat doet hij samen met Midpoint Brabant, als partner binnen Up New. Waarom een Circulair Ambachtsnetwerk? Dat vertellen we je in het allereerste verhaal van deze serie.
Op dit moment is de belangrijkste taak van het BAT het inzamelen van huis-aan-huis-“afval” in gemeenten Tilburg, Goirle, Alphen-Chaam en Dongen. In Tilburg gebeurt dit ook via twee milieustraten, Hoolstraat en Albion in Tilburg. Deze milieustraten zamelen niet alleen het “afval” in, ze laten bezoekers dit zo veel mogelijk sorteren en stellen herbruikbare materialen, grondstoffen en spullen beschikbaar voor alle bedrijven in de regio. Zo kunnen zij het weer repareren of gebruiken voor nieuwe producten. Het BAT neemt hiermee deel aan de circulaire economie, een economie waarin het grootste deel van het afval wordt gezien als grondstofstromen, die we zo vaak als het kan opnieuw gebruiken.
Bedrijven als kringloopbedrijf La Poubelle begeleiden ook bij de milieustraat mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. De medewerkers helpen bezoekers om de reststromen te scheiden op de milieustraten.
Prospects at Work (PAWT) biedt zinvolle dagbesteding en persoonlijke begeleiding aan jongeren en volwassenen die buiten de maatschappij vallen, bijvoorbeeld omdat ze een vorm van autisme (ASS), gedragsproblemen of een verstandelijke beperking hebben, thuiszitten van school of door tegenslag hun zelfvertrouwen of structuur kwijt zijn. Het doel? Mensen in hun kracht te zetten, zodat zij stap-voor-stap zelfredzamer en zelfstandiger kunnen worden.
Op de milieustraten werd eerder veel waardevol en herbruikbaar materiaal weggegooid, met verschillende oorzaken: de kringloopsectie was slecht vindbaar voor de bezoekers. Daarnaast ontbrak bewustzijn over wat wel of niet opnieuw bruikbaar is. “Samen met kringloopbedrijf La Poubelle vervullen we nu een actievere rol, we gaan met bezoekers in gesprek over de spullen die zij komen brengen”, licht Wilbert toe. “Al snel bleek dat veel meer spullen en materialen geschikt zijn voor hergebruik dan bezoekers dachten. Zo wordt kapot textiel vaak direct in de kliko gegooid in plaats van de textielbak. Zonde, want Tilburgs bedrijf Wolkat maakt hier graag nieuw garen van.”
En wat doe je met oude kapotte meubels en houtresten? In elk geval niet afvoeren naar de verbrandingsoven, want de mensen van Prospects At Work weten daar wel raad mee. Zij toveren gebruikt hout om naar een moderne tafel of een mooie kast. En zo zijn er meer partijen die oude (kapotte) spullen en materialen omzetten naar iets nieuws, de spullen repareren of gebruiken in een nieuw product. Kapotte spullen kun je dus prima gebruiken als ‘grondstof’ voor een nieuw product, terwijl ze nu vaak in de verbrandingsoven belanden. Door met de bezoekers mee te kijken is het ingezamelde herbruikbare materiaal nu al verdrievoudigd.
Foto: tafel gemaakt van houtresten door de medewerkers van kringloopbedrijf La Poubelle. De opbrengst is naar Gijsje Eigenwijsje gegaan.
Het Circulair Ambachtscentrum -Netwerk
Een tijd geleden ontstond de visie voor een Circulair Ambachtscentrum, een totaalconcept bestaande uit de milieustraat, kringloop, repair-cafés en verschillende bedrijven die aan de slag gaan met de materialen en spullen uit de milieustraat. Denk aan een bedrijf dat computers herstelt en fietsen-, of meubelmakers.
“We zaten in de schetsfase van het gebouw ontwerp toen er vragen boven tafel kwamen, zoals: hoe gaat dat gebouw eruit zien? Welke bedrijven komen er dan? Wat willen zij? Willen die bedrijven wel bezoekers ontvangen? De ontwikkeling verliep met vallen en opstaan, je komt in een puzzel terecht”, licht Wilbert toe. “Na gesprekken met die ondernemers bleek dat zij geen interesse hadden om zich te vestigen in het voorgenomen Circulair Ambachtscentrum.” Door te luisteren naar alle partijen werd er een streep gezet door het Circulair Ambachtscentrum (als fysiek gebouw) en werd het Circulair Ambachtsnetwerk geboren. En met deze netwerkgedachte werd de potentie ook groter; niet alleen een select groepje bedrijven in en rondom het Circulair Ambachtscentrum profiteren van de materialen, alle bedrijven in de regio kunnen dat nu. Hierdoor krijgen veel meer bedrijven de mogelijkheid om de goederen en grondstofstromen circulair in te zetten. Het Circulair Ambachtsnetwerk draagt hierdoor bij aan een zelfvoorzienende en toekomstbestendige regio.
Een zelfvoorzienende regio houdt in dat lokaal ingezamelde goederen en grondstofstromen aangeboden worden aan het lokale bedrijfsleven. Samen met Midpoint Brabant onderzoekt het BAT de mogelijkheden van de enorme diversiteit aan grondstoffen en materialen die in de milieustraten verzameld worden. “Gescheiden afval zoals PMD, papier, textiel, glas en metalen versturen we nu naar verwerkers binnen en buiten de regio. Maar wat gebeurt er als we grondstoffen en materialen aan het lokale bedrijfsleven aanbieden, zodat zij het weer kunnen gebruiken in hun eigen productieproces?” vraagt Wilbert zichzelf hardop af. “We willen graag verbindingen leggen met zo veel mogelijk lokale grondstoffenleveranciers en bedrijven die dat mogelijk kunnen verwerken. Dat voorkomt veel vervoersbewegingen, wat ook veel duurzamer is. Het is een stap om als regio zelfvoorzienend te worden.”
Ben jij een lezer die wel raad weet met een van onze goederen en grondstofstromen? Neem dan contact op met Wilbert Wouters via wilbert.wouters@tilburg.nl
Voordat het Circulair Ambachtsnetwerk er daadwerkelijk komt, staan er nog wat uitdagingen op het programma. Zo loopt het BAT tegen wet- en regelgeving aan, regels uit een tijd waarin alle grondstofstromen werden zien als afval. De innamestraat voor herbruikbare spullen moet bijvoorbeeld vóór de ingang van de milieustraat zijn, zodra mensen naar binnen rijden krijgen de spullen volgens officiële wetgeving de stempel ‘afval’. Vanaf dat moment mag er niks meer met het materiaal gebeuren. “Kromme regelgeving”, vindt Wilbert, “want eigenlijk zou de vraag moeten zijn: ook al is het afval, valt er nog een mate van hergebruik te vinden? Dat willen we agenderen en de wetgeving laten wijzigen.” Een andere uitdaging is de vraag ‘hoe kunnen we het netwerk laten werken?’ We willen verbindingen maken met mogelijke leveranciers van grondstoffen en bedrijven die dat weer kunnen verwerken. Hoe maak je die partijen bewust van de noodzaak van recycling en schaarste? Alleen met de medewerking van consumenten én bedrijven krijgen we de kringlopen gesloten”.
“Ik vind het interessant om krachten te bundelen: als de circulaire economie regionaal werkt, kunnen we dan ook samenwerken als gemeentelijke overheden? Ik zou het schitterend vinden als we dit samen kunnen aanpakken, kennis en ervaring kunnen delen en een grotere impact kunnen maken”, eindigt Wilbert zijn verhaal.
Heb je vragen over dit artikel of wil je graag samenwerken met het Circulair Ambachtsnetwerk? Neem dan contact op met Wilbert Wouters via wilbert.wouters@tilburg.nl of Joost Ploos van Amstel via joostploos@midpointbrabant.nl.
